İNSAN DOĞASI VE DAVRANIŞI / SARMAL

?Bir köpeğe kötü bir isim verin ve onu asın.? İnsan doğası, profesyonel ahlakçıların köpeği olmuştur ve sonuçlar atasözüyle uyumludur. İnsanın doğasına şüpheyle, korkuyla, ters bakışlarla, bazen yalnızca gerçekleriyle karşı karşıya gelmişlerse olasılıklarına karşı duyulan coşkuyla bakılmıştır. O kadar kötü niyetli görünmüştür ki, ahlakın işi onu budamak ve dizginlemek olmuştur; yerine başka bir şey konulabilirse daha iyi olacağı düşünülmüştür. İnsan doğasının ahlaksızlığa varan içsel zayıflığı olmasaydı, ahlakın oldukça gereksiz olacağı varsayılmıştır. Daha ılımlı bir anlayışa sahip bazı yazarlar, mevcut kararmayı, insanı aşağılayarak ilahi olanı onurlandırmayı düşünen teologlara atfetmiştir. Kuşkusuz teologlar, paganlara ve laiklere kıyasla insana daha kasvetli bir gözle bakmışlardır. Ancak bu açıklama bizi çok uzağa götürmez. Çünkü sonuçta bu teologların kendileri de insandır ve insan dinleyiciler bir şekilde onlara yanıt vermeseydi, etkisiz kalırlardı. Ahlak büyük ölçüde insan doğasını kontrol etmekle ilgilidir. Herhangi bir şeyi kontrol etmeye çalıştığımızda, bize direnen şeyin son derece farkındayızdır. Bu nedenle ahlak kuramcıları belki de insan doğasını, kontrole boyun eğme konusundaki isteksizliği, boyunduruk altındaki isyankârlığı nedeniyle kötü olarak düşünmeye yönlenmişlerdir. Ancak bu açıklama sadece bir başka soruyu gündeme getirmektedir. Ahlak neden insan doğasına bu kadar yabancı kurallar koymuştur? Israr ettiği amaçlar, dayattığı düzenlemeler, her şeyden önce insan doğasının filizleriydi. O halde insan doğası neden bu kurallara bu kadar karşıydı? Dahası, ancak insan doğasındaki bir şeye hitap ettikleri ve onda aktif bir tepki uyandırdıkları zaman kurallara itaat edilebilir ve idealler gerçekleştirilebilir. İnsan doğasını aşağılayarak kendilerini yücelten ahlaki ilkeler aslında intihar etmektedir. Ya da insan doğasını sonu gelmeyen bir iç savaşa sürükler ve onu çelişkili güçlerin umutsuz bir karmaşası olarak ele alırlar. Bu nedenle, ahlakın ilgilendiği insan doğasının kontrolünün doğasını ve kökenini ele almak zorunda kalıyoruz. Ve bu soruyu gündeme getirdiğimizde bizi zorlayan gerçek, sınıfların varlığıdır. Kontrol bir oligarşiye verilmiştir. Yönetilenleri yönetenlerden ayıran boşlukta düzenlemeye karşı kayıtsızlık büyümüştür. Ebeveynler, rahipler, liderler, toplumsal sansürcüler, dayatıldıkları kişilere, gençlere, meslekten olmayanlara, sıradan halka yabancı olan amaçlar sunmuşlardır; birkaç kişi kural koymuş ve yönetmiştir ve kitle de makul ölçüde ve isteksizce itaat etmiştir. Herkes iyi çocukların büyüklerine mümkün olduğunca az sorun çıkaran çocuklar olduğunu bilir ve çoğu büyük sıkıntılara yol açtığından doğaları gereği yaramaz olmaları gerekir. Genel olarak, iyi insanlar kendilerine söyleneni yapanlardır ve istekli bir şekilde itaat etmemek doğalarında yanlış bir şeylerin olduğunun işaretidir.

• Yayınevi SARMAL YAYINEVİ
• Yazar JOHN DEWEY
• Sayfa Sayısı 294 SAYFA
• Yıl 2024